Z HISTORII STRYSZOWA I PARAFII
(Strissow 1300, 1325, Strzischow – 1470-80. Strishow 1581 r.). Etymologia nazwy wsi jest trudna do ustalenia. Niektórzy językoznawcy wywodzą ją od imienia Strysz lubStrzysz. Mogło to być imię trzynastowiecznego zasadźcy wsi. Pierwotna nazwa wsi brzmiała Strzyżów.
Wieś leży w centrum gminy w dolinie Stryszawki i jej dopływów, wpadającej w pobliżu wsi Dąbrówka do Skawy. W Stryszowie mieszka obecnie prawie 2400 osób. Brak źródeł pisanych nie pozwala ustalić daty powstania wsi. Z całą pewnością powstała jeszcze w okresie plemiennym, czyli przed X wiekiem. Historia ludowa podaje, że już św. Wojciech głosił tutaj wiarę chrześcijańską kładąc fundamenty pod dzisiejsze parafie. W Mucharzu odprawił Mszę św., a na tzw. Dziale, powyżej Wajdówki znajduje się źródełko, z którego św. Męczennik czerpał wodę. I w tym miejscu, na dawnej drodze ze Stryszowa wznosi się figura tego Świętego jako wyraz głębokiej miłości i wdzięczności dla jego ofiarnej pracy.
Źródła trzynastowieczne wspominają okoliczne miejscowości, ale pierwsza wzmianka o Stryszowie pochodzi z 1327 roku, a o kościele parafialnym dopiero z roku 1373. Właśnie w tym roku wymieniony jest w spisie świętopietrza kościół parafialny p.w. św. Michała Archanioła lub św. Mikołaja jak podają inne źródła. Z parafii stryszowskiej zebrano 5 skojców świętopietrza. Zanim utworzono w Stryszowie parafię, musiała być odpowiednia liczba osadników, niezbędna dla utrzymania kościoła i plebana. Stryszów i okoliczne wsie powstały na wykarczowanych terenach doliny Stryszawki. Proces zagospodarowania tych ziem musiał trwać, co najmniej kilkadziesiąt lat. W roku 1340 parafię w Kleczy, która obejmowała tereny obecnej wsi Łękawica i Stryszów zamieszkiwało zaledwie 270 osób. Niewykluczone, że wspomniane osady od razu zakładano na prawie niemieckim. Pośrednio, wezwanie kościoła umiejscawia datę powstania kościoła gdzieś między 2 połową XII, a 2 połową XIII wieku. Dąbrówka, która należy do parafii Stryszów została prawdopodobnie założona wkrótce po 1333 roku przez Żegotę z Benkowicz k. Zebrzydowic na podstawie przywileju księcia oświęcimskiego Kazimierza sprzedał ją razem z „Ostałową” Piotrowi z Paszkówki.
Wieś od średniowiecza należała do rodu rycerskiego pieczętującego się herbem „Drużyna”, czyli „Śreniawa”. Na początku XV wieku (w 1423 roku) właścicielem wsi był Andrzej Słupski ze Stryszowa. Słupscy władali Stryszowem, Kleczą i częścią Suchej do 2 połowy XVI wieku. Jeszcze w roku 1581 Stanisław Słupski posiadał jakieś fragmenty wsi, pozostałe części posiadali już Sebastian Pisarzowski i Jagniątowski. Słupski oddał córce — Magdalenie, jako posag swoją część Kasprowi Suskiemu vel Casper de Castiglione — Włochowi z pochodzenia. Wcześniej za zgodą Zygmunta Augusta uzyskał szlachectwo i herb Orla II (Sasowskie) powszechny w księstwie zatorskim. Największą jego posiadłością była Sucha, dlatego przyjął nazwisko Suski. W roku 1595 majątek stryszawski przejął jego syn — Adam Suski. Słupski drugą córkę — Jadwigę, oddał za żonę Janowi Palczowskiemu.
Jan Długosz w Liber Beneficiorum wspomina Stryszów, jako własność Andrzeja Słupskiego, stwierdza, że we wsi są łany kmiece, a dziesięcina oddawana jest scholastykom krakowskim, Zastanawia fakt, że Długosz nic nie pisze o kościele w Stryszowie, a samą wieś podporządkowuje parafii p.w. św. Wawrzyńca w Kleczy. Należy dodać, że Klecza należała również do dóbr rodziny Słupskich. Niewykluczone, że parafia stryszowska nie miała w tym czasie swojego plebana i była filią parafii kleczowskiej. Może kościół uległ zniszczeniu? Ostatecznie parafię reaktywowali cystersi z Mogiły pod Krakowem w roku 1529. Od tego roku parafia istnieje nieprzerwanie do naszych czasów. Cystersi postarali się o przyłączenie Zakrzowa, Stronia i Leśnicy do kościoła parafialnego w Stryszowie. Za Długosza /1440/ Zakrzów był wsią królewską, należał do grodu w Barwałdzie. Łany wieśniacze dawały dziesięcinę scholastykowi krakowskiemu. Kościół drewniany pw. św. Anny wybudowany w XIV wieku jak głosi tradycja za Władysława Łokietka był wyposażony rolą i łąkami. W 1581 roku wieś posiadał Krzysztof Komorowski, który założył wielką fortunę z państwa żywieckiego i łodygowickiego. Za Zygmunta Augusta kościół w Stryszowie i filia w Zakrzowie był przez kilka lat w rękach innowierców, gdyż w wizycie kazimierzowskiej w 1599 zapisano, że w Stryszowie od kilku lat nie ma proboszcza / legitimi restoria /.
Wypis z księgi retaxaticnum z archiwum probostwa, że w roku 1529 Zakrzów był filią, a Stryszów pod patronatem proboszcza Jana z Lipnicy był parafią. Wsie Zakrzów, Stronie i Leśnica do 1907 należały do parafii stryszowskiej. W tym bowiem roku powstała nowa parafia w Zakrzowie.
Najstarszy dokument archiwum parafialnego w Stryszowie, bo z roku 1536 donosi o zapisie 400 fl. dla proboszcza w Stryszowie Jana z Lipnicy. Jest on opatrzony pieczęcią biskupa sufragana krakowskiego Franciszka Potkańskiego. Dokument drugi z roku 1683 jest aktem fundacyjnym Aleksandra ds Michów Michowskiego i Katarzyny ds Skrzywno Funimówny zapisujący mienie dla śpiewaka i organisty w Stryszowie z nałożonym obowiązkiem śpiewania „Godzinek ku czci NMP”, co też po dziś dzień w niedziele i święta Maryjne się odbywa. Wysiłki pasterzy Stryszowa znajdują echo w starych dokumentach wizytacyjnych z roku 1595, 1643 i 1663.
Powiększają kronikę stryszowską dwa pergaminowe dokumenty papieskie z 1770 papieża Klemensa XIV i papieża Grzegorza XVI z roku 1835, które nadają kościołowi parafialnemu odpusty.
Lustracja z 1579 roku wymienia trzech właścicieli wsi: Kaspra Suskiego herbu Orla //, Jagniątkowskiego herbu Lubicz i Sebastiana Pisarzowskiego herbu własnego (odm. Stary Koń). Część tego ostatniego dzierżawił Suski. We wsi musiał również istnieć folwark i dwór. Wieś mogło zamieszkiwać 270-300 osób.
Suscy trzymali klucz stryszowski jeszcze w XVII wieku. W końcu XVII wieku wieś przechodziła z rąk do rąk, by na początku XVIII przypaść rodzinie Wilkońskich herbu Odrowąż. Wilkońscy byli właścicielami Stryszowa do lat sześćdziesiątych XVIII wieku. W 1730 roku została ufundowana przez rodzinę Wilkońskich kaplica w Dąbrówce. Drewniany kościół w Stryszowie(zapewne wzniesiony przez wspomnianych cystersów) spłonął w roku 1739 w czasie pożaru wsi. Spłonął wtedy także XVI wieczny dwór. Nowy, murowany kościół wzniósł w roku 1742 Kazimierz Wilkoński. W roku 1767 otrzymał on nowe wezwanie — św. Jana Kantego. Była to nawa i połowa prezbiterium.
W końcu XVIII wieku i na początku wieku XIX wieś znów przechodziła z rąk do rąk. Ostatecznie w roku 1818 wieś Stryszów, Dąbrówkę i Ostałowo kupił Józef Kalasanty Gorczyński herbu Jastrzębiec.
Powiększenie kościoła, który zapewne okazał się zbyt mały, rozpoczęto prawie sto lat później, to jest w roku 1840. Julian Gorczyński dobudował wieżę z przedsionkami i przedłużył prezbiterium. Nowy, rozbudowany i odnowiony kościół, został konsekrowany 17 lipca 1742 roku przez biskupa tarnowskiego Józefa Grzegorza Wojtarowicza. Kościół parafialny nosi cechy barokowe, klasycystyczne i neogotyckie. Wewnątrz znajdują się trzy ołtarze: główny oraz dwa boczne. Ołtarz główny zbudowany jest w stylu późnobarokowym z trzema wymiennymi obrazami: Trójcy Świętej, Chrystusa Ukrzyżowanego i Najświętszego Serca Pana Jezusa. W koronie ołtarza znajduje się obraz patrona parafii, świętego Jana z Kęt z pierwszej połowy XVII wieku. Dopełnieniem wystroju ołtarza są figury świętych Apostoł Piotra i Pawła. Patrząc od wejścia głównego, po lewej stronie znajduje się ołtarz boczny z obrazami św. Juliana i Matki Bożej Pocieszenia. Po dzień dzisiejszy istnieje założone w 1667 roku Bractwo Paska NMP Matki Pocieszenia, św. Augustyna i św. Moniki. Po prawej stronie znajduje się drugi boczny ołtarz z obrazami Matki Bożej Różańcowej i św. Mikołaja. Obok tego ołtarza we wnęce znajduje się późnogotycka płaskorzeźba „Modlitwa w Ogrójcu”, pochodząca z ok. 1500 roku ze szkoły Wita Stwosza. Całość wystroju wnętrza kościoła uzupełniają: ambona z okresu późnego baroku z figurą św. Stanisława, biskupa i męczennika, pochodząca ze starego kościółka chrzcielnica z rzeźbą przedstawiającą Chrzest Chrystusa w rzece Jordan oraz żelazna krata w głównych drzwiach, późnorenesansowa, zabytek rzemiosła krakowskiego, według tradycji przeniesiona z kościoła Bernardynów w Krakowie.
W końcu lat siedemdziesiątych XIX wieku wieś miała 304 domy (w tym 7 domów w posiadłości Juliana Górczyńskiego) i liczyła 1676 mieszkańców.
We wsi była w tym czasie szkoła ludowa. Gorczyńscy byli właścicielami klucza stryszowskiego do lat siedemdziesiątych XIX wieku. Wtedy to odziedziczyła go Rozalia, córka Juliana Gorczyńskiego, która wyszła za mąż za hrabiego Franciszka Łubieńskiego herbu Pomian. Łubieńscy byli właścicielami Stryszowa do I wojny światowej. Po wojnie klucz stryszowski (mocno okrojony) przypadł trzem właścicielom, którzy władali nimi do 1945 roku.